Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie

W dniu 8 grudnia 2009 r. w Starostwie Powiatowym w Legionowie, z inicjatywy Starosty Legionowskiego, odbyło się spotkanie, poświęcone działaniom, związanym z sytuacją ekologiczną Zalewu Zegrzyńskiego. W trakcie spotkania przedstawiony został projekt „Plan zintegrowanego monitoringu wód Zalewu Zegrzyńskiego”. W spotkaniu uczestniczyli ze strony Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie: Zastępca Mazowieckiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska Michał Sosnkowski oraz Kierownik Delegatury w Ciechanowie, Andrzej Gwizdała-Czaplicki. Pan Michał Sosnkowski odniósł się do przedstawionego projektu w kontekście zadań, wynikających dla Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie, z realizacji „Programu państwowego monitoringu środowiska województwa mazowieckiego na lata 2010 - 2012”. Więcej na ten temat w zakładce MONITORING ŚRODOWISKA.

W celu przybliżenia zagadnień, związanych z sytuacją na rzece Bug i jej dopływach oraz zanieczyszczeniami Zalewu Zegrzyńskiego, jakie miały miejsce w miesiącach letnich 2009 r., w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Warszawie opracowano informację na temat wybranych wskaźników zanieczyszczeń rzeki Bug i Zalewu Zegrzyńskiego.

Podstawą klasyfikacji, interpretacji, oceny oraz sposobu prezentacji wyników klasyfikacji wód jest rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych. Rozporządzenie ukazało się w Dz. U. Nr 162 pod poz. 1008 z datą 9 września 2008 r. i obowiązuje od 23 września 2008 r.

 

Sposób  klasyfikacji stanu jednolitych części wód uwzględnia:

a)      elementy fizykochemiczne, biologiczne i hydromorfologicze,

b)     stan ekologiczny wód naturalnych lub potencjał ekologiczny wód sztucznych albo silnie zmienionych,

c)      stan chemiczny jednolitych części wód powierzchniowych.

Oceny stanu wód dokonuje się poprzez porównanie klasyfikacji stanu ekologicznego / potencjału ekologicznego oraz klasyfikacji stanu chemicznego, zgodnie z poniższą tabelą.

 

		Stan chemiczny
		dobry	poniżej dobrego
Stan ekologiczny / potencjał ekologiczny	bardzo dobry stan ekologiczny	dobry stan wód	zły stan wód
	dobry stan ekologiczny / potencjał ekologiczny dobry lub powyżej dobrego	dobry stan wód	zły stan wód
	umiarkowany stan ekologiczny / umiarkowany potencjał ekologiczny	zły stan wód	zły stan wód
	słaby stan ekologiczny / słaby potencjał ekologiczny	zły stan wód	zły stan wód
	zły stan ekologiczny / zły potencjał ekologiczny	zły stan wód	zły stan wód

                                                                                                                             

Rozporządzenie całkowicie zmienia sposób oceny jakości wód w Polsce. W związku z tym, aby móc dokonywać oceny porównawczej z wielolecia, konieczne jest ograniczenie się do zestawienia wartości bezwzględnych wybranych wskaźników jakości wód.

Latem 2009 r. na obszarze całej zlewni rzeki Bug wystąpiły bardzo niekorzystne warunki pogodowe, które spowodowały powstanie znaczących zanieczyszczeń wielkoobszarowych o charakterze organicznym. Z chwilą, kiedy nastąpił ich spływ do rzek, w wodach dramatycznie spadła ilość tlenu rozpuszczonego, co z kolei spowodowało masowe śnięcia ryb.

Podjęte przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie działania kontrolne i badawcze wykluczyły, że źródłem pogorszenia jakości wód Bugu i jego dopływów były awaryjne zrzuty zanieczyszczeń z oczyszczalni ścieków. 

W celu weryfikacji sformułowanych w trakcie trwania zdarzenia ocen, podjęta została analiza porównawcza stanu wybranych wskaźników jakości wód Bugu w przekrojach pomiarowo-kontrolnych (ppk) objętych badaniami w ramach państwowego monitoringu środowiska na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat. Uzyskano także wyniki z punktu kontrolnego Krzyczew, zlokalizowanego na Bugu w województwie lubelskim, poniżej dopływu rzeki Krzna.

Do oceny sytuacji w latach 1999 – 2008 wybrano: tlen rozpuszczony, ogólny węgiel organiczny, azot ogólny, fosfor ogólny.

Jak wynika z załącznika nr 1 do cytowanego wyżej rozporządzenia, wartości graniczne wskaźnika jakości wód w ciekach takich, jak struga, strumień, potok, rzeka, właściwe dla klasy, wynoszą:

a)      Tlen rozpuszczony: 7 mg/l i powyżej – klasa I; pomiędzy 7 a 5 mg/l - klasa II; poniżej 5 mg/l – poniżej stanu dobrego,

b)     Ogólny węgiel organiczny: 10 mg/l i poniżej – klasa I; pomiędzy 10 a 15 mg/l - klasa II; powyżej 15 mg/l – poniżej stanu dobrego,

c)      Azot ogólny: 5 mg/l i poniżej – klasa I; pomiędzy 5 a 10 mg/l - klasa II; powyżej 10 mg/l – poniżej stanu dobrego,

d)     Fosfor ogólny: 0,2 mg/l i poniżej – klasa I; pomiędzy 0,2 a 0,4 mg/l - klasa II; powyżej 0,4 mg/l – poniżej stanu dobrego.

Na terenie województwa mazowieckiego punkty kontrolne państwowego monitoringu środowiska obejmują na Bugu miejsca: Kózki, Frankopol, Nur, Małkinia, Glina Nadbużna, Brok, Wyszków, Barcice (od 2007r.- do 2006r. Popowo), na Zbiorniku Zegrzyńskim: Wierzbica, Białobrzegi, Zegrze, Dębe.

W tabeli 1, zawierającej zestawienie wyników z lat 1999 – 2008, w poszczególnych miesiącach zostały wyróżnione kolorem czerwonym wyniki poniżej stanu dobrego.

W odniesieniu do tlenu rozpuszczonego, to w żadnym z tych punktów, w ciągu minionych 10. lat nie zanotowano tak niskich jego zawartości, jak w lecie 2009 roku. Pogorszenie warunków tlenowych następuje z biegiem rzeki, zaś najniższe wartości tlenu rozpuszczonego oznaczano w dolnej części Zbiornika Zegrzyńskiego w ppk Zegrze i Dębe .

Również analiza pozostałych wskaźników: ogólny węgiel organiczny, azot ogólny, fosfor ogólny prowadzi do wniosku, że na ogół pozostawały one na poziomie, określonym dla I lub II klasy jakości. W ubiegłych latach, szczególnie w miesiącach letnich, stwierdzano występowanie niewielkich przekroczeń.

W odniesieniu do zawartości ogólnego węgla organicznego, największe stężenia, rzędu 20 mg/l stwierdzano w przekroju pomiarowym Wyszków.

Stężenia azotu ogólnego wzdłuż całego biegu rzeki kształtowały się na poziomie I klasy, to jest poniżej 5 mg/l.

Stężenia fosforu na ogół utrzymywały się na poziomie klasy I, sporadycznie przekraczały wartość dla klasy II, to jest  0,4 mg/l.

Uzyskane w latach 1999 – 2008, w ramach państwowego monitoringu środowiska, wyniki z punktu kontrolnego Krzyczew, zlokalizowanego w województwie lubelskim, pozwalają na stwierdzenie, że rzeka Bug w zakresie analizowanych wskaźników, wprowadza na teren województwa mazowieckiego wody na poziomie I klasy.

W tabeli 2, zawierającej zestawienie wyników z lat 1999 – 2008, w poszczególnych latach została dokonana ocena, przy czym kolor niebieski oznacza klasę I, kolor zielony – klasę II, zaś kolorem czerwonym zostały wyróżnione wyniki poniżej stanu dobrego.

W tabeli 3 zestawione zostały wyniki badań wykonanych  w okresie występowania deficytu tlenowego w lipcu 2009 roku. w rzece Bug i w Zbiorniku Zegrzyńskim

Załączone mapki przedstawiają:

• lokalizację przekrojów pomiarowo-kontrolnych badanych przez WIOŚ w Warszawie na rzece Bug i Zbiorniku Zegrzyńskim w latach 1999-2008,
• lokalizację przekroju pomiarowego Krzyczew na rzece Bug w województwie lubelskim,
• lokalizację przekrojów pomiarowo-kontrolnych badanych przez WIOŚ w Warszawie na rzece Bug i Zbiorniku Zegrzyńskim w lipcu 2009r.