Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie KOMUNIKAT MAZOWIECKIEGO WOJEWÓDZKIEGO INSPEKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA z dnia 4. 01. 2012 r. w sprawie organów administracji publicznej właściwych do kontroli działalności, polegającej na wydobywaniu kopalin pospolitych z tzw. małych złóż - Komunikaty -

W związku z wejściem w życie z dniem 1 stycznia 2012 r. ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze, powtarzającymi się w ubiegłym roku zgłoszeniami mieszkańców o wykorzystywaniu wyrobisk po wydobyciu piasku, żwiru lub iłów do nielegalnego gromadzenia odpadów, a także dużym zainteresowaniem środków komunikacji społecznej tym zagadnieniem, Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska przypomina o zasadach nadzoru w tym obszarze ochrony środowiska.

Organami administracji publicznej, posiadającymi zadania i kompetencje związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, polegającej na wydobywaniu kopalin pospolitych z tzw. małych złóż, są starostowie i dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych, stosownie do przepisów ustawy z dnia 9 czerwca 2011r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981). Organem właściwym w sprawach ochrony gruntów rolnych jest starosta, a gruntów leśnych - dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych, z wyjątkiem obszarów parków narodowych, gdzie właściwym jest dyrektor parku. Wynika to z przepisów art. 5 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266, z późn. zm.). Organem właściwym w sprawach nielegalnych wysypisk odpadów na powierzchni ziemi, w tym w nieeksploatowanych wyrobiskach odkrywkowych jest wójt, burmistrz, prezydent miasta.

Inspekcja Ochrony Środowiska nie ma żadnych kompetencji w odniesieniu do kontroli legalnego bądź nielegalnego wydobywania kopalin pospolitych z tzw. małych złóż, jak również w stosunku do rekultywacji terenów po tej eksploatacji.

Starosta udziela koncesji na wydobywanie kopalin pospolitych ze złóż (art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.), jeżeli jednocześnie są spełnione następujące wymagania: obszar zamierzonej działalności nie przekracza 2 ha, wydobycie kopaliny ze złoża w roku kalendarzowym nie przekroczy 20 000 m³, działalność będzie prowadzona bez użycia materiałów wybuchowych. W przypadku wykonywania działalności polegającej na wydobywaniu kopaliny ze złoża bez posiadania koncesji albo z rażącym naruszeniem warunków określonych w koncesji, starosta ustala, w drodze decyzji opłatę w wysokości czterdziestokrotnej (art. 140 ust. 3 pkt 3) stawki opłaty eksploatacyjnej dla danego rodzaju kopaliny, pomnożonej przez ilość wydobytej w ten sposób kopaliny.

W przypadku likwidacji zakładu górniczego, w całości lub w części, przedsiębiorca jest między innymi obowiązany do przedsięwzięcia niezbędnych środków w celu ochrony środowiska oraz rekultywacji gruntów po działalności górniczej. Likwidacja zakładu górniczego odbywa się w ramach wykonywanej przez przedsiębiorcę działalności, na podstawie posiadanej przez niego koncesji i dokumentacji noszącej nazwę „plan ruchu likwidowanego zakładu górniczego”. Do rekultywacji gruntów stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych, a organami właściwymi do nadzoru są dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i starostowie, każdy w zakresie swojej właściwości wynikającej z art. 22 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz art. 129 i 168 ustawy Prawo geologiczne i górnicze.

Decyzje w sprawach rekultywacji i zagospodarowania wydaje starosta, po zasięgnięciu opinii dyrektora właściwego terenowo okręgowego urzędu górniczego - w odniesieniu do działalności górniczej, dyrektora regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych lub dyrektora parku narodowego - w odniesieniu do gruntów o projektowanym leśnym kierunku rekultywacji, wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Rekultywacji gruntów rolnych zdewastowanych lub zdegradowanych przez nieustalone osoby, w wyniku klęsk żywiołowych lub ruchów masowych ziemi, dokonuje właściwy organ (starosta, dyrektor RDLP, dyrektor PN) przy wykorzystaniu środków pochodzących ze źródeł, określonych w ustawie o ochronie gruntów rolnych i leśnych.

Wypełnianie terenów niekorzystnie przekształconych, takich jak zapadliska, nieeksploatowane wyrobiska odkrywkowe lub części tych wyrobisk może się odbywać z wykorzystaniem odpadów na podstawie odpowiedniej decyzji administracyjnej, pod warunkiem spełnienia wymagań, określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urządzeniami.

Niektóre rodzaje odpadów mogą być wykorzystane w procesach odzysku, polegających na rekultywacji wyrobisk odkrywkowych:

• 17 01 01 - odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów,
• 17 01 02 - gruz ceglany,
• 17 01 03 - odpady innych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia,
• 17 01 07 - zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż wymienione w 17 01 06,
• 17 05 04 - gleba i ziemia, w tym kamienie, inne niż wymienione w 17 05 03,
• 12 09 - minerały (np. piasek, kamienie),
• 02 02 - gleba i ziemia, w tym kamienie.

Kontrola odkrywkowych wyrobisk górniczych, w których podmiot nielegalnie wydobywający kopalinę albo inni nieznani sprawcy dokonują gromadzenia odpadów - nie należy do przedmiotu ustawy - Prawo geologiczne i górnicze, a zatem i do właściwości określonych w niej organów. Takie tereny powinny być klasyfikowane jako nielegalne miejsca nie przeznaczone do składowania odpadów. W tym przypadku, zgodnie z ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, organem właściwym jest wójt, burmistrz, prezydent miasta.

W przypadku gromadzenia odpadów w odkrywkowych wyrobiskach górniczych, organem właściwym jest wójt, burmistrz albo prezydent miasta, którego kompetencje w tym zakresie wynikają z art. 34 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach.

Jak wspomniano wyżej, Inspekcja Ochrony Środowiska nie ma żadnych kompetencji w odniesieniu do kontroli nielegalnego wydobywania kopalin pospolitych z tzw. małych złóż, jak również w stosunku do rekultywacji terenów po tej eksploatacji. Natomiast, jeżeli w wyniku kontroli wójt, burmistrz lub prezydent miasta albo starosta stwierdzą naruszenie przepisów o ochronie środowiska na skutek wykonywania działalności gospodarczej, wówczas organy te występują do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska w trybie art. 379 ust. 5 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, o podjęcie odpowiednich działań, będących w jego kompetencji, przekazując dokumentację sprawy. Wojewódzki inspektor ochrony środowiska może wówczas zdecydować o podjęciu kontroli przedsiębiorcy, którego działalność prowadzona jest z naruszeniem przepisów, w tym np. ustawy o odpadach.

PODSTAWY PRAWNE:

• Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z Nr 163, poz.981);
• Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004r. Nr 121, poz. 1266, z późn. zm.);
• Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008, z późn. zm.);
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.); Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243, z późn. zm.);
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urządzeniami (Dz. U. Nr 49, poz. 356).